Na czym polega problem?

Ochrona zwierząt w budynkach to nasz pierwszy i kluczowy projekt. Niektóre ptaki i nietoperze są całkowicie uzależnione od siedlisk w budynkach. Wróble, kawki, jaskółki i jerzyki nie przeniosą się do lasu tylko dlatego, że tak nam się podoba. Od setek, a nawet tysięcy lat zasiedlają obiekty mieszkalne i to są miejsca, które musimy chronić, żeby ocalić te gatunki przed zagładą. Uważacie, że „zagłada” to przesada, że to niemożliwe? Że przecież ptaków jest tak dużo wokół nas! Nic bardziej mylnego. Od dziesięcioleci w całej Europie zauważalny jest drastyczny spadek populacji wróbla. Większość ptaków, które widujemy na co dzień i uważamy za wróbla, okazują się być mazurkiem – blisko spokrewnionym gatunkiem. W niektórych miastach Czech i Niemiec kawka całkowicie wyginęła. Radosne piski jerzyka zapowiadające nadejście lata, cichną, bo ptak ten znika z nieba nad wieloma polskimi miastami. To samo dotyczy nietoperzy. Te z reguły są bardziej elastyczne jeśli chodzi o rodzaj siedlisk, jednak większość gatunków w mniejszym lub większym stopniu jest uzależniona od budynków. Nie oszukujmy się – w lasach nie znajdziemy wielu oferujących dziuple drzew. Ale dlaczego ptaki i nietoperze zasiedlające budynki są zagrożone? Odpowiedź jest prosta – zagrożeniem jest człowiek. Remonty obiektów, zamykanie wszelkich otworów i szczelin powodują, że ptaki tracą siedliska, a w konsekwencji nie mają się gdzie rozmnażać i znikają z naszego krajobrazu. Termomodernizacyjno-remontowy boom z ostatnich kilkunastu lat stanowi dla nich największe zagrożenie. Ale czy to oznacza, że mamy żyć w walących się ruderach, by chronić ptaki i nietoperze? Oczywiście, że nie. Rozwiązanie tego pozornego konfliktu interesów jest bardzo proste. Wystarczy odpowiednio zaplanować remont. Pierwszym działaniem, które powinien podjąć inwestor, jest inwentaryzacja przyrodnicza. I tu się pojawia kluczowy problem. Z reguły inwentaryzacji albo się nie robi, albo jest ona ostatnim etapem planowania, realizowanym w momencie, gdy termin remontu już został ustalony. W tej sytuacji nie ma się co dziwić, że pojawiają się problemy. Jak przyrodnik może pozwolić prowadzić remont, kiedy w gniazdach znajdują się niesamodzielne młode? Z resztą nie jest to tylko kwestia etyczna. Inwestor ma absolutny prawny zakaz prowadzenia prac w tej sytuacji. „No ale przecież wykonawca zakontraktowany”, „Będziemy płacić kary”….. – te i podobne zdania możemy usłyszeć od inwestora. Remont wstrzymany i wszystkiemu winne ………. oczywiście zwierzęta. Pojawiają się głosy „Ptaszki ważniejsze od ludzi” i tym podobne agresywne komentarze. Stąd już niedaleko do podniesienia wrzawy o ekoterrorystach chcących uczynić z Polski skansen Europy. Spójrzmy jednak na tą sytuację obiektywnie. Kto na prawdę tu zawinił? Ptaki, które „bezczelnie” od 20 lat co roku gniazdują w danym obiekcie, czy inwestor, który nie wypełnił swoich podstawowych obowiązków i zignorował prawo ochrony przyrody? Jeśli zaczniemy planowanie remontu od inwentaryzacji przyrodniczej, z dużym wyprzedzeniem będziemy wiedzieli, czy obiekt jest zasiedlony przez zwierzęta czy nie. Będziemy zatem mogli się odpowiednio przygotować. Przede wszystkim:

• wystąpić do Regionalnego dyrektora Ochrony Środowiska o pozwolenie na zniszczenie siedliska zwierząt chronionych – bo wszystkie ptaki i nietoperze zasiedlające budynki są pod ochroną – dzięki temu nie złamiemy prawa;
• zaplanować termin remontu na okres, który nie zagrozi życiu zwierząt;
• zaplanować odpowiednią kompensację przyrodniczą – z reguły polega ona na montażu na budynku skrzynek lęgowych dla ptaków i schronów dla nietoperzy;

Jaki będzie efekt? Żadnych niespodzianek, wstrzymywania remontu, strat finansowych i niepotrzebnych nerwów dla inwestora, a dla zwierząt pięknie wyremontowane lokum na kolejne lata i przetrwanie lokalnej populacji danego gatunku. Warto jeszcze wspomnieć, że ptaki i nietoperze są naszymi sprzymierzeńcami. Ułatwiają walkę z uciążliwymi owadami. Wielu z nas korzysta z chemicznych repelentów, żeby odstraszyć insekty, ale po co? Wystarczy stworzyć ich naturalnym wrogom odpowiednie warunki, by uchronić się przed owadami i szkodliwą chemią.

Co robimy?

Ponieważ podczas planowania remontów budynków kwestia ochrony przyrody jest z często spychana na ostatni plan, ptaki i nietoperze notorycznie tracą siedliska, a nawet życie (tak, tak, zdarza się, że są żywcem zamurowywane lub wyrzucane z gniazd!), założyciele TP „KAWKA” od lat zbierają informacje na temat zasiedlenia obiektów mieszkalnych przez ptaki i nietoperze na terenie Bydgoszczy i innych miejscowości Województwa Kujawsko-Pomorskiego i Lubuskiego. Naturalną koleją rzeczy była kontynuacja tych działań w ramach działalności TP „KAWKA”. W ramach projektu ochrony zwierząt w budynkach prowadzimy dalszy monitoring miast i wsi, interwencje, gdy zwierzęta zasiedlające budynki są zagrożone przez remonty oraz działania edukacyjne.

Co Ty możesz zrobić?

To jednak nie wystarczy. Bez zaangażowania ze strony mieszkańców jesteśmy w stanie uratować jedynie niewielki odsetek zwierząt, dlatego liczymy na Twoją pomoc. Tutaj znajdziesz naszą bazę budynków zasiedlonych przez ptaki i nietoperze w Bydgoszczy. Jeśli zauważysz, że siedliska te są niszczone, koniecznie zareaguj. A może jesteś lokatorem któregoś z budynków? Wpłyń na zarządcę obiektu, aby siedliska zwierząt nie zostały zniszczone. Przypilnuj, żeby wynajęty przed remontem przez spółdzielnię czy wspólnotę przyrodnik wykonujący ekspertyzę, był kompetentny. Niestety ostatnio na rynku pojawili się oszuści, którzy nie mają podstawowej wiedzy przyrodniczej, a podają się za ekspertów i wykonują pseudo ekspertyzy, które nijak mają się do rzeczywistości. Więcej o tym zjawisku tutaj. Jeśli potrzebujesz informacji np. na temat konkretnego miejsca zajmowanego przez zwierzęta w obiekcie z naszej bazy, daj nam znać – chętnie udostępnimy wszelkie dane. Dla wielu lokalizacji sporządziliśmy dokumentację fotograficzną lub filmową, więc mamy również dowód zasiedlenia, co zdecydowanie ułatwi ewentualną interwencję.

Jeśli chciałbyś pomóc rozbudować naszą bazę i tym samym chronić zwierzęta w budynkach zerknij tutaj jak możesz to zrobić.

Jeśli dysponujesz budynkiem, dowiedz się tutaj, jak możesz pomóc ptakom i nietoperzom.